Beden Dismorfik Bozukluğu

 

Klinik Özellikler

Beden Dismorfik Bozukluğu kişinin vücudundaki belirli bölgeleri abartılmış kusur olarak algılaması ve o kusura yönelik aşırı ölçüde belirli ritüeller uygulayarak endişelerini azaltmaya yönelik klinik tablodur. Kişinin vücudunun belirli bölgelerini çirkin ve anormal görmesi ile karakterize olunan rahatsızlıktır. Beden Dismorfik Bozukluğu yaşayan kişi sıklıkla vücudunun, yüzünün, saçlarının, burnunun, cildinin, gözlerinin, kulaklarının ve s. bölgelerin aşırı kusurlu olduğuna inanmaktadır. Takıntılı düşünceleri gün içinde ortalama 3-8 saat sürer ve beyni meşgul eden bu düşünceden kurtulmak oldukça zor hal alır (Philips, 2005). Genelde, rahatsızlık majör depresyon, obsesif kompülsif bozukluk (OKB) ve sosyal fobi rahatsızlıkla beraber görülebilir (Philips, Menard, Fay & Weisberg, 2005; Phillips & Diaz, 1997) veya sosyal fobi, çekingen kişilik bozukluğu ile karıştırılabiliyor. Burada en önemli ayırıcı özellik sosyal fobili veya çekingen kişi sosyal durumlara yönelik olarak kaygı geliştirseler de, Beden Dismorfik Bozukluğu yaşayan kişi fiziksel görünümüne yönelik olumsuz değerlendirmeden endişe duymaktadır.

Ayrıca intihara eğilim ve intihara teşebbüs bu grup kişiler arasında normal popülasyona göre daha fazladır fazladır (Phillips et al., 2005). Rahatsızlık kişinin hayat kalitesini düşürür, kişiler arası ilişkilerini, akademik ve çalışma hayatlarını olumsuz yönden etkiler. Kişiler kompleks yaşadıkları bölgeyle ilgili utanç duygusu yaşarlar, insanlar arasında huzursuz, endişeli hissederler ve en önemlisi insanların onları reddedeceğinden çekinirler (Perugi et al., 1997).

 

Rahatsızlık DSM – V’de OKB ve ilgili rahatsızlıklar bölümüne girdi. Esasında, rahatsızlığın OKB ile benzerliğinin en belirgin özellikleri her iki rahatsızlığı yaşayan kişilerin uzun ve rahatsız edici düşünceleri ve buna eşlik eden ritüeller ve kaçınma davranışlarıdır. Beden Dismorfik Bozukluğu yaşayan kişiler bedenindeki kusurla sürekli zihnini meşgul ederek, kusurlarını kontrol etmeye, gizlemeye veya iyileştirmek için belirli değişikliklere (cerrahi müdahileler gibi) giderler (Philiips, 2005).

 

En yaygın ritüellerden bazıları:

• Sürekli aynaya bakmak
• Kusur olarak algıladıkları bölgeleri kamufle etmeye çalışmak (örneğin makyaj yaparak, şapka takarak, saçlarla kapatarak ve s.)
• Kendilerini başkalarıyla karşılaştırma
• Sürekli çevresinde güvendiği kişilerden onay almağa çalışmak
• Aşırı kıyafet değişmek
• Diyet yapmak
• Normalden fazla cilt bakımı yaptırmak

 

En yaygın kaçınmalardan bazıları:

• Sosyal ortamlardan kaçınmak
• İlişkilerden kaçınmak
• Çalışma ortamından kaçınmak
• Evden çıkmamak
• Algılanan kusurun göze çarpacağı belirli yerlerden kaçınma

 

Rahatsızlık basit düşünce hatalarından, sanrısal düşüncelere varana kadar değişe biliyor. Araştırmalar, % 27-39 beden dismorfik bozukluğu olan kişilerin sanrıları olduğunu gösteriyor. Örneğin, ‘belirli kişiler kusuruma bakıp gülüyor, dalga geçiyorlar benimle’

 

 

DSM-V – Beden Dismorfik Bozukluğu Tanı Kriterleri:

 

1. Dış görünümünde ,başkalarınca gözlenebilir olmayan ya da başkalarınca önemsenmeyecek ,bir ya da birden çok kusur ya da özür algılama düşünceleri ile uğraşıp durma.
   B. Kişi, bu bozukluğun gidişi sırasında bir zaman ,dış görünümüyle ilgili kaygılardan ötürü yinelemeli davranışlarda (örn; aynaya bakıp durma, aşırı boyanma, derisini yolma, güvence arayışı) ya da zihinsel eylemlerde (örn; dış görünümünü başkalarıyla karşılaştırma) bulunur.
   C. Bu düşünsel uğraşlar, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal ,işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında düşmeye neden olur.
   D. Dış görünümle ilgili bu düşünsel uğraşlar, bir yeme bozukluğu için tanı ölçütlerini karşılayan belirtileri olan bir kişide ,vücut yağı ya da ağırlığı ile ilgili kaygılarla daha iyi açıklanamaz.

 

 

Tedavi

 

Genelde kişiler rahatsızlığının farkında olmaz ve ruh sağlığı için yardım almayı kabul etmezler. Bu yüzden ruh sağlığı için destek arayacakları yerde, estetik cerrahi, kozmetik tedavi gibi farklı bölümlerde çözüm aramaktadırlar. Tedavi aşamasında ilk olarak kişinin durumunu kabul etmesi çok önemlidir.

 

Bilişsel Davranışçı Terapi

 

Bilişsel Davranışçı Terapinin Beden Dismorfik Bozukluğunu tedavi ettiğini ortaya koyan bir çok araştırma vardır (Philips, 2005; NCCMH, 2006; Neziroglu & Khemlani, 2002). NİCE Guidline’ a göre az veya orta şiddetli Beden Dismorfik Bozukluğu tedavisinde birincil tedavi planı Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) olması gerekir (2005). Kişiye detaylı psiko-eğitim verilmesi, düşünce hatalarıyla çalışılması ve akabinde hiyerarşik şekilde korkularıyla yüzleştirilmesi gerekmektedir. Ağır vakalarda genelde intihar eğilimi veya ileri derece sanrısal düşünceler olmaktadır, bu durumda ilaçlara eşlik eden bilişsel davranışçı terapi önerilmektedir. BDT’de bilişsel süreçlere eşlik eden maruz bırakma ve tepki önleme yöntemi teknikleri kullanılmaktadır.

 

 

Reference

 

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. (5th Edition). Washington, DC.

 

Phillips KA, Menard W, Fay C, Weisberg R. Demographic characteristics, phenomenology, comorbidity, and family history in 200 individuals with body dysmorphic disorder. Psychosomatics. 2005;46:317–332. [PMC free article]

 

Phillips KA, Diaz S. Gender differences in body dysmorphic disorder. J Nerv Ment Dis. 1997;185:570–577.

 

Perugi G, Akiskal HS, Giannotti D, Frare F, DiVaio S, Cassano GB. Gender-related differences in body dysmorphic disorder (dys-morphophobia) J Nerv Ment Dis. 1997;185:578–582.

 

Phillips KA, Coles M, Menard W, Yen S, Fay C, Weisberg RB. Suicidal ideation and suicide attempts in body dysmorphic disorder. J Clin Psychiatry. 2005;66:717–725

 

Phillips KA. New York: Oxford University Press; 2005. The Broken Mirror: Understanding and Treating Body Dysmorphic Disorder, revised and expandeded.

 

National Collaborating Centre for Mental Health. National Clinical Practice Guideline Number 31. London: British Psychiatric Society and Royal College of Psychiatrists; 2006. Obsessive Compulsive Disorder: Core Interventions in the Treatment of Obsessive Compulsive Disorder and Body Dysmorphic Disorder. [PubMed]

 

Neziroglu F, Khemlani-Patel S. A review of cognitive and behavioral treatment for body dysmorphic disorder. CNS Spectr. 2002;7:464–471. [PubMed]

 

National Institute for Health and Clinical Excellence (2005). Obsessive-compulsive disorder and body dysmorphic disorder: treatment (CG 31)